Finansal muhasebe ve şirket yönetiminde önemli bir yere sahip olan 126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı, işletmelerin ödemekle yükümlü oldukları depozitolar ve teminatlar ile ilgili işlemleri düzenleyen bir hesap kalemidir. Bu hesap, genellikle ticaret, kiralama ve inşaat sektörlerinde, anlaşmaların güvence altına alınması amacıyla kullanır. Thro olarak bu yazıda, 126 hesap hakkında detaylı bilgi verilecek, hangi durumlarda kullanıldığı ve muhasebe işlemlerindeki yeri ele alınacaktır.
126 Hesap Nedir?
126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı, Türkiye’de Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği çerçevesinde, işletmelerin çeşitli anlaşmalar için ödediği depozitolar ve teminatların takip edildiği hesaptır. Bu hesap, işletmelerin alacaklı ve borçlu taraflar ile olan ilişkilerini düzenler ve ödemeleri kaydederek finansal tabloya doğru bir şekilde yansıtılmasını sağlar. Teminatlar ve depozitolar, bir tür güvence aracı olarak işlev görür ve genellikle borçlunun yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamak amacıyla alınır veya verilir.
126 Hesap Kullanım Alanları
1. Kiralama Sözleşmeleri
Kiralama sektöründe, 126 hesap, kiracıların, ev sahiplerine veya kiraya verenlere ödedikleri depozitoları takip etmek için kullanılır. Bir kiracı, kiraladığı mülkün zarar görmemesi için ev sahibine bir depozito verir. Bu depozito, kira sözleşmesinin sona ermesinin ardından, kiracının zarar vermemesi koşuluyla geri iade edilir. Ancak, eğer kiracı sözleşmeye aykırı bir davranışta bulunursa, depozito tutarı ev sahibi tarafından kesilebilir.
Örneğin, bir ev kiralama sözleşmesinde kiracı, 12 ay boyunca düzenli ödeme yapacağı taahhüdünde bulunarak, 1.000 TL depozito ödeyebilir. Bu depozito, 126 hesapta yer alır ve kiracı sözleşme sonunda eğer herhangi bir borç bırakmamışsa, bu depozito geri iade edilir.
2. Ticaret ve Sözleşmeler
İşletmeler, özellikle büyük meblağlarla yapılan ticari sözleşmelerde teminatlar ve depozitolar verirler. Bu teminatlar, sözleşmelerin yerine getirilmesini güvence altına almak amacıyla talep edilir. Örneğin, bir tedarikçi firmadan mal alırken, alıcı firmanın verilen teminatı ödeme yükümlülüğü doğar. Bu teminat, tedarikçinin ödeme yapmaması ya da sözleşme koşullarına uymaması durumunda kullanılabilir.
3. İnşaat Sektöründe Teminatlar
İnşaat sektöründe, genellikle inşaat sözleşmelerinde yüklenici firmalar teminat sunmak zorunda kalır. Yüklenicinin, proje tamamlanana kadar belirli bir teminat ödeme yükümlülüğü vardır. Bu teminat, proje tamamlandığında geri alınabilir. Ancak, projenin tamamlanmaması ya da sözleşme koşullarına uyulmaması durumunda, bu teminat kullanılabilir. İnşaat projelerinde, teminatlar hem işveren hem de yüklenici için önemli bir güvence sağlar.
126 Hesapla Yapılan Kayıtlar
Verilen depozito ve teminatlar, 126 hesap altında muhasebeleştirilir. Bu işlemler, işletmelerin nakit akışlarını düzenlerken aynı zamanda sözleşmelerin yerine getirilmesini garanti altına alır. İşletmelerin doğru ve düzenli bir şekilde muhasebe yapabilmesi için, 126 hesapta yapılan kayıtların doğru ve eksiksiz olması büyük önem taşır.
Verilen Depozito Kayıtları
Bir işletme, sözleşme veya işlem karşılığında depozito ödediğinde, bu ödeme 126 hesapta kaydedilir. Örneğin, bir kiracı mülk sahibiyle yaptığı sözleşme doğrultusunda bir depozito ödemesi yaparsa, bu ödeme aşağıdaki şekilde kaydedilir:
Örnek Kayıt:
Borçlu: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar
Alacaklı: Banka Hesabı
Bu kayıt, yapılan depozito ödeme tutarını ve ödeme yapılan hesabı belirtir. Depozito geri alındığında, bu tutar, sözleşme şartlarına göre iade edilir. Eğer sözleşme şartları ihlal edilirse, depozito geri verilmez ve şirket tarafından gelir olarak kaydedilebilir.
Verilen Teminat Kayıtları
Verilen teminatlar, belirli bir taahhüdün yerine getirilmesi için talep edilen güvence araçlarıdır. İşletmeler, bir sözleşme veya kredi sözleşmesi için teminat verebilir. Bu teminat da 126 hesap altında takip edilir. Örneğin, bir işletme bir bankaya kredi alırken, krediyi güvence altına almak amacıyla teminat verir. Bu teminat, kredi ödemesi yapılmadığında kullanılabilir.
Örnek Kayıt:
Borçlu: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar
Alacaklı: Kredi veya Sözleşme Teminatı Hesabı
126 Hesap için Örnek Senaryo:
Bir inşaat firması, bir bina inşa etmek üzere bir müşteriyle sözleşme yapmıştır. Bu sözleşme gereği, müşteri firmaya belirli bir teminat ödemesi yapacaktır. Aynı zamanda, proje tamamlandığında teminatın geri iade edilmesi beklenmektedir. Bu senaryo, 126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı kullanılarak nasıl muhasebeleştirileceği konusunda bir örnek sunacaktır.
Senaryo: İnşaat Firması ve Müşteri Arasındaki Teminat Anlaşması
Durum: Bir inşaat firması, bir apartman kompleksi inşa etmek üzere bir müşteriyle sözleşme imzalamıştır. Sözleşmede, müşteri, inşaatın zamanında ve kaliteli bir şekilde tamamlanması için firmaya 100.000 TL teminat ödeyecektir. Bu teminat, sözleşme şartlarının yerine getirilmemesi durumunda kullanılacak, ancak sözleşme sonunda firma şartları yerine getirirse teminat geri iade edilecektir.
1. Teminatın Alınması
İnşaat firması, müşteriden sözleşme imzalandıktan sonra teminatı alır. Müşteri, 100.000 TL teminatı bankaya öder. İnşaat firması, bu teminatı 126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı altında kaydeder.
Muhasebe Kaydı:
Borçlu: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar (100.000 TL)
Alacaklı: Banka Hesabı (100.000 TL)
Bu kayıt, teminatın alındığını ve banka hesabına yatırıldığını gösterir. Teminat, şimdilik geri alınabilir bir tutar olarak kaydedilir.
2. Teminatın Kullanılma Durumu
Proje ilerledikçe, inşaat firması belirli sözleşme şartlarına aykırı davranır ve müşteri projede yapılan hatalar nedeniyle şikayetçi olur. Müşteri, teminatın tamamını keserek firmadan bu şekilde tazminat talep eder. Bu durumda, firma sözleşme ihlali nedeniyle teminatı kullanacaktır.
Muhasebe Kaydı:
Borçlu: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar (100.000 TL)
Alacaklı: Gelir Hesabı (100.000 TL)
Bu kayıtta, inşaat firmasının teminatı kaybetmesi nedeniyle teminat, gelir olarak kaydedilir. Teminat, artık geri ödenmeyecek bir meblağdır.
3. Teminatın İade Edilmesi
Eğer inşaat firması projeyi zamanında ve düzgün bir şekilde tamamlamış olsaydı, teminat geri iade edilecekti. Bu durumda, teminat iade edileceği için firma, 126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı’ndan çıkartma yapacaktır.
Muhasebe Kaydı:
Borçlu: Banka Hesabı (100.000 TL)
Alacaklı: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar (100.000 TL)
Bu kayıtta, teminatın müşteriye geri ödendiği gösterilir. Teminat artık firma için bir borç kalemi olmaktan çıkar, çünkü iade edilmiştir.
4. Teminatın Geri Alınamaması Durumu
Eğer sözleşme sonunda inşaat firması herhangi bir borç bırakmamışsa ve sözleşme şartlarına uymamışsa, müşteri teminatı geri alabilir. Ancak, inşaat firması bir nedenle borç bırakmışsa ve teminat geri verilmeyecekse, firma bu teminatı gelir olarak kaydeder. Böylece teminat işletmenin gelir tablosuna yansır.
Muhasebe Kaydı (Teminat Gelir Olarak):
Borçlu: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar (100.000 TL)
Alacaklı: Gelir Hesabı (100.000 TL)
Bu durumda, teminatı kaybetmiş olan firma, teminatı gelir olarak kabul eder ve muhasebe kaydını buna göre yapar.
Sonuç
Bu örnek senaryo, 126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabının nasıl çalıştığını, alınan teminatların ve depozitoların hangi durumlarda gelir olarak kaydedilebileceğini gösterir. Teminatın ödenmesi, kullanılması ve iade edilmesi süreçlerinin doğru muhasebeleştirilmesi, işletmenin finansal sağlığı açısından son derece önemlidir.
126 Hesapla İlgili Vergisel Düzenlemeler
Verilen depozitolar ve teminatlar, vergi uygulamaları açısından dikkat edilmesi gereken bir alandır. Türkiye’deki vergi mevzuatına göre, verilen depozitolar ve teminatlar genellikle gelir vergisi açısından değerlendirilmez. Çünkü depozito, geri alınabilecek bir tutar olarak kabul edilir. Ancak, eğer depozito iade edilmezse veya teminat kullanılırsa, bu durumda elde edilen gelir vergiye tabi olabilir.
Örneğin, bir kiracı sözleşme bitiminde herhangi bir borç bırakmamışsa ve depozitosu iade ediliyorsa, bu işlemde vergi uygulanmaz. Ancak, depozito ödemesi sözleşme koşullarına aykırı bir şekilde kesildiyse, kiraya veren firma bu tutarı gelir olarak kaydedebilir.
Teminat ve Depozito İadesi ve Kullanımı
Verilen depozito ve teminatlar, belirli şartlar altında geri alınabilir. Eğer sözleşme koşulları yerine getirilirse, depozito genellikle iade edilir. Bununla birlikte, eğer bir yükümlülük yerine getirilmezse, depozito kullanılabilir. Teminatların iade edilmesi veya kullanılması sırasında muhasebe kayıtları şu şekilde yapılır:
Örnek Kayıt (Depozito İadesi):
Borçlu: Banka Hesabı
Alacaklı: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar
Eğer teminat kullanılmışsa, bu durumda teminatın kullanımı şu şekilde kaydedilebilir:
Örnek Kayıt (Teminat Kullanımı):
Borçlu: 126 Verilen Depozito ve Teminatlar
Alacaklı: Gelir Hesabı
Bu işlemler, şirketlerin finansal raporlarında doğru şekilde yer almasını sağlar.
126 Hesap ve Finansal Tablo Etkileri
Verilen depozitolar ve teminatlar, şirketlerin bilançosunda geçici varlıklar olarak yer alır. Bu tutarlar, sözleşmenin süresi dolduğunda geri alınabilir ya da kullanılabilir. Teminatlar kullanıldığında, bu durum gelir tablosunda zarar veya gelir olarak yansıtılabilir. Ayrıca, teminatlar ve depozitolar, şirketin nakit akışını doğrudan etkileyebilir, çünkü bu tür ödemeler kısa vadeli yükümlülükler arasında yer alır.
126 Hesap – Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı, işletmelerin çeşitli anlaşmalar ve sözleşmeler için ödeme yaparken kullandıkları, son derece önemli bir hesap kalemidir. Bu hesap, şirketlerin finansal yönetimini düzenlerken, aynı zamanda sözleşme şartlarının yerine getirilmesini sağlar. İster ticaret, ister kiralama ister inşaat sektörü olsun, verilen depozitolar ve teminatlar doğru bir şekilde muhasebeleştirilmeli ve finansal tablolara etkileri dikkate alınmalıdır.
